Środowisko naturalne cierpi. Wysypiska śmieci są przepełnione, wokół pełno odpadów, w wielu krajach brakuje dostępu do świeżej wody. Zalewa nas plastik i morze opakowań. Gromadzone śmieci piętrzą się, a natura ma coraz mniej miejsca na bycie sobą, na tworzenie życia.                                                        

Rozejrzyjmy się, ile jest dokoła nas porozrzucanych śmieci, zostawionych butelek, śmietników, w których brakuje miejsca, bo o segregacji odpadów nikt nie pamięta. Ile jest żywności, która została wyrzucona zbyt wcześnie i w ten sposób zmarnowana? 

Byliście ostatnio w pobliskim lesie lub na popularnym szlaku w górach? Was też raziły zostawione papiery, opakowania, puszki? Otaczamy się śmieciami, gubi nas przesyt potrzeb, dyktowanych przez ogólnodostępność i wszechobecne reklamy, promocje i pęd posiadania. Potrzeb, które nie są nam potrzebne. 

Uważacie, że sama segregacja śmieci to za mało, by ratować świat? Macie rację. Możemy zrobić o wiele więcej dla naszej Matki Natury. Znacie ruch zero waste? 

Zero waste - definicja

Zero waste w dosłownym tłumaczeniu oznacza zero odpadów, zero marnowania. Termin ten użyto po raz pierwszy w latach 70. XX wieku. Twórcą pojęcia zero waste stał się chemik dr Paul Palmer.

Zero waste to styl życia, cel etyczny, ekonomiczny, moralny i wizjonerski. To nasza przyszłość, w której odrzucane materiały stają się zasobami. Zamiast je na nowo tworzyć, wykorzystujemy te, którymi już dysponujemy. Zero waste nie ogranicza się tylko do żywności, swoim zasięgiem obejmuje wszystkie działania, prowadzące do oszczędnego i lepszego gospodarowania tym, co mamy. Dlaczego zero waste jest nam tak bardzo potrzebne i skąd pomysł na ekologiczne ograniczenie śmiecenia i marnowania? Od czego zacząć? Może od początku...

Problem śmieci

Utylizacja tworzyw sztucznych to wielkie wyzwanie. Plastik ze względu na niski koszt wytwarzania stał się niesamowicie popularny i wszechobecny. Nie wszystko da się jednak przetworzyć. Do nierecyklingowych materiałów należą przede wszystkim: jednorazowe kubeczki, opakowania na żywność, tacki na mięso, tworzywa izolacyjne,  a także materiały, służące do wytwarzania tkanin, cienkich pojemników i butelek. Amerykańscy naukowcy w 2017 roku przedstawili przerażające obliczenia: aż 79% z 9,2 miliarda ton tworzyw sztucznych od 1950 roku trafiło na wysypiska i do środowiska

Jak widzicie skala problemu jest naprawdę ogromna, ale to nie wszystko! 

Zdaniem badaczy, jeśli produkcja utrzyma się na obecnym poziomie, to do 2050 roku w naszym środowisku i na wysypiskach śmieci będzie zalegało ponad 13 mld ton plastiku! 

Śmieciowy ląd

Słyszeliście o Wielkiej Pacyficznej Plamie Śmieci? Wyobraźcie sobie dryfujące skupisko śmieci i plastiku (około 3,5 mln ton), stworzone przez prądy oceaniczne w północnej części Oceanu Spokojnego między Kalifornią a Hawajami. 90% wyspy stanowią tworzywa sztuczne, które pod wpływem światła słonecznego rozpadają się na mikroplastik, ten natomiast miesza się z wodą i stwarza zagrożenie dla zwierząt morskich i środowiska. Plastikowe odpady możemy znaleźć także w wodach Bałtyku.

Marnowanie żywności

Marnowanie żywności to problem nas wszystkich. Nie ważne, czy jesteśmy producentem, przetwórcą, mamy swój sklep, pracujemy w gastronomii, wystarczy, że jesteśmy konsumentami. Marnowanie żywności to marnotrawstwo zasobów: wody, energii, nakładu pracy, pieniędzy i szkodliwe oddziaływanie na środowisko naturalne i wpływ na zmiany klimatyczne. Zdarzyło Ci się wyrzucić coś tylko dlatego, że znudził Ci się smak dania lub owoc czy warzywo nie wyglądało idealnie, jak świeżo kupione ze sklepu, a może nieraz pozbyłeś się resztek z obiadu, nie mając pomysłu, co z nimi zrobić? Pomyśl teraz, że na świecie 1 mld ludzi jest niedożywionych lub źle odżywionych. My wyrzucamy, oni głodują. Marnowanie żywności to bolączka natury etycznej i społecznej. Wg raportu ONZ na świecie marnujemy rocznie niemal miliard ton żywności!

Dlaczego marnujemy aż tyle?

Świat podzielił się na kraje, w których są nadmiary żywności oraz te, które cierpią na jej niedostatek. Nieumiejętna dystrybucja zasobami prowadzi do skrajnych dysproporcji. W społeczeństwach zachodnich panuje kultura nadmiaru, a nadprodukcja sprzyja marnowaniu żywności. Żądza pieniądza, szeroko rozwinięty marketing sprzedażowy, presja pełnej półki - oto główni winowajcy kupowania ponad potrzeby i produkowania zbyt dużej ilości jedzenia. 

Proces ograniczania marnowania dotyka każdego ogniwa produkcyjnego, ale też naszej drabinki konsumpcyjnej, dlatego najlepiej zacząć działać już dziś od siebie i zmienić swoje nawyki. Twoje codzienne zachowania mają znaczenie i naprawdę mogą zmienić świat.                                                     

Główne zasady zero waste, czyli 5 R w praktyce

Refuse - Odmawiaj

Nie przyjmuj produktów, które szkodzą środowisku, unikaj ulotek, jednorazowych opakowań z plastiku. Nie bierz jedzenia, którego nie przejesz.

Reduce - Ograniczaj

Zmniejsz ilość generowanych odpadów, ogranicz konsumpcję produktów zbędnych, niepotrzebnych i  zapakowanych w niskiej jakości, nieprzetwarzane opakowania. Nie rób zapasów produktów, które szybko się psują, nie kupuj więcej, niż potrzebujesz. 

Reuse - Wykorzystaj ponownie

Używaj wielokrotnie, inwestuj w lniane siatki na warzywa, materiałowe torby na zakupy. Jeśli posiadasz rzeczy, które straciły pierwotne zastosowanie lub już nie spełniają swojej roli, nadaj im nową funkcję - przetwórz lub przekaż innym. 

Recycle - Segreguj

Oddaj do recyklingu, segreguj śmieci, wiele z nich zasługuje na ponowne wykorzystanie.

Rot - Kompostuj

Ogranicz spożycie mięsa i produktów, które szybko stają się niezdatne do jedzenia, odkładaj organiczne resztki żywności,  traktuj je jako naturalny nawóz, zrób kompost, stwórz własny ogródek,  a jeśli nie masz takiej możliwości oddaj innym. Ważne, aby wybierać takie produkty, które ulegną rozkładowi i wrócą do użytku w przyjaznej formie dla środowiska naturalnego.

Recykling

Wiemy, czym jest pojęcie recyklingu. Już dzieci w szkole uczone są podstawowych zasad segregowania śmieci,  a kiedy sprzątają świat w Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi wkładają znalezione odpady do odpowiednich pojemników. Wiecie, czym jest upcycling i downcykling? Jakie są między nimi różnice? 

Recykling to przetwarzanie zużytych produktów i tworzyw w celu stworzenia nowej wersji tego samego produktu lub tworzywa. Nasza rola ogranicza się więc do poprawnego sortowania śmieci. Co ciekawe dodatkowo dzieli się go jeszcze na dwa rodzaje:  downcycling oraz upcycling.

Downcycling  

Jest to sposób przetwarzania materiałów, który prowadzi do uzyskania tworzywa o mniejszej wartości, niż pierwotna. Jest to rodzaj recyklingu przemysłowego prowadzonego na dużą skalę, przy użyciu specjalnych technologii. Większość materiałów może być przetwarzana tylko raz. Wyjątkiem są metale.

Upcycling 

To taki rodzaj przetwarzania produktu, by w efekcie otrzymać materiał o wyższej wartości niż rzecz przetworzona. Upcycling idealnie wpisuje się w koncepcję zero waste, gdyż możemy go uprawiać sami, w swoim domu. Piękno upcyclingu jest subiektywne, podobnie jak jego wartość. Powstaje wiele niezwykłych projektów np. meble z europalety, torby rowerowe ze zużytych plandek ciężarówek i dętek rowerowych, kwietniki z opon, akcesoria do mieszkania, a nawet dzieła sztuki. Odpady stały się też modne wśród artystów. Najciekawsze są jednak domy z plastikowych butelek, które powstają w wielu miejscach na świecie. Wiele przykładów znajdziecie na stronach internetowych. Chcielibyście  w takim zamieszkać?:)

Stare ubrania możecie wykorzystać, tworząc z nich  np. rzeczy robocze, zabawki, ubranka dla lalek, szmatki do sprzątania. Macie szansę je przetworzyć i połączyć z innymi materiałami, by uszyć coś nowego, oryginalnego. Ogrodowy obrus, zasłona na okna, torba na zakupy, kolorowa pościel dla dziecka? Dlaczego nie! Twórzcie, inspirujcie i dajcie Waszym starym ubraniom ciekawe drugie życie. Niezniszczone tekstylia w dobrym stanie możecie sprzedać lub podarować osobom potrzebującym.   

Oto kilka dodatkowych upcyklingowych inspiracji:

· puszki po konserwie możecie oczyścić, pomalować i użyć jako miejsca do przechowywania drobiazgów lub jako osłonki na doniczkę

·  zużyta opona- co powiecie na huśtawkę ogrodową, stolik kawowy, pufę do siedzenia, czy kwietnik?

·  butelki z plastiku - możemy z nich zrobić zbiorniczek na deszczówkę, a potem podlewać nią kwiaty, a także doniczki, zabawki dla dzieci, organizatory na długopisy, karmnik dla ptaków, a nawet dziecięcą zabawkową rakietę

·  butelki po winie, słoiki - rustykalne świeczniki, wazon, czy pojemnik na sypkie produkty - oto niektóre z nowych zastosowań.

W upcyklingu jedynym, co nas ogranicza jest nasza wyobraźnia, to doskonałe pole dla kreatywności. Dzięki takim działaniom przyczyniamy się do poprawy jakości, ochrony środowiska i zmniejszamy ilość wytwarzanych śmieci, a także.. oszczędzamy!

Zero waste a recykling

Zastanawiacie się pewnie, jaka jest różnica pomiędzy filozofią zero waste a recyklingiem. Już wyjaśniamy. Recykling to pojęcie węższe, koncentruje się na problemie śmieci, podczas gdy zero waste dąży do jego rozwiązania i wyeliminowania odpadów. To koncepcja, która zakłada, aby produkty i ich opakowania wytwarzać w taki sposób, by móc je naprawić, odnowić, przetworzyć i ponownie wykorzystać w pokrewnych zastosowaniach. O ile recykling skupia się na racjonalnym gospodarowaniu odpadami, zero waste proponuje ich optymalizację, stwarza nowe innowacyjne metody w celu ich minimalizowania. Zero waste to wyższa forma dbania o środowisko i planetę.

W Polsce działa Polskie Stowarzyszenie Zero Waste, którego głównym celem jest budowanie świadomości społecznej, zmiana myślenia ukierunkowana na wykorzystywanie, nie marnowanie, promowanie stylu życia zakładającego zero odpadów, ochronę środowiska i ludzkiego życia.

Zero waste w naszym domu - jak nie marnować?

Jak zacząć? Pomyślcie sobie o jednorazowym kubku, w którym pijecie ulubioną kawę na wynos i który za każdym razem wyrzucacie, przyczyniając się do zanieczyszczenia środowiska, mnożąc odpady. Znowu zapomniałeś zabrać z domu ekologiczne torby na zakupy, a kupowanie foliówek z plastiku jest dla Ciebie normą? A jedzenie? Ile w swoim życiu wyrzuciliście rzeczy, które można było zjeść? To, co robimy w codziennym życiu ma istotne znaczenie dla natury. Bycie eko jest modne. Pozytywnie wpływa na środowisko, zmienia nasze codzienne nawyki, czyni nas świadomymi mieszkańcami Ziemi i pozwala nam lepiej gospodarować pozyskanymi zasobami. Wy też możecie zadać o przyszłość planety!

Oszczędna kuchnia

Oto kilka prostych instrukcji:

Nie kupuj na zapas, czyli reduce w praktyce

Trzymaj się listy zakupów, planuj jadłospis, rób przemyślane zakupy i nie kupuj tego, co nie jest ci potrzebne. Uwaga: nie idź na zakupy głodny – uodpornij się na promocje, nie zawsze więcej znaczy lepiej.

Sprawdzaj daty ważności

Spraw, by stało się to Twoim nawykiem, dzięki niemu zbudujesz swoją świadomość na temat trwałości oraz świeżości produktów i nie będziesz kupował za dużo.

Zwróć uwagę na dwa wskaźniki, z którymi się spotykasz:

* data minimalnej trwałości – najlepiej spożyć przed/ przed końcem to wskaźnik jakości, informujący, że produkt zachowuje wszystkie swoje cechy: wygląd, smak i zapach do wskazanej daty, po niej zaś właściwości te mogą być mniej intensywne

* data przydatności do spożycia – należy spożyć do, to wskaźnik bezpieczeństwa przeznaczony dla produktów szybko psujących się, po  tym terminie nie powinno się spożywać takich produktów ze względu na możliwość rozwoju drobnoustrojów.

Produkty na których napisane jest najlepiej spożyć do/ przed końcem to żywność, którą możecie bezpiecznie spożywać nawet po upłynięciu wyznaczonej daty.

Obserwuj 

Notuj, które produkty cyklicznie marnują się w Twoim domu i kupuj mniejsze opakowania.

Kupuj surowce, nie gotowce

Postaw na zdrową, nieprzetworzoną dietę i uwolnij swoją kreatywność w kuchni.

Kupuj na wagę 

Kupuj na wagę, dokładnie tyle, ile chcesz.

Kupuj lokalnie 

Zwracaj uwagę na ograniczenie tzw. food miles, czyli drogi, jaką pokonuje produkt od momentu wyprodukowania do konsumpcji. Kiedy kupujesz lokalnie, oszczędzasz zasoby ludzkiej pracy związane m.in. z logistyką.

Kupuj mrożonki

Jeśli koniecznie potrzebujesz robić zapasy, a na codzienne zakupy nie masz czasu kupuj produkty mrożone.

Kupuj strategicznie 

Zwracaj uwagę na rodzaj opakowania i jego szczelność, niektóre produkty wysychają, psują się, tracą swój dobry smak przez złe przechowywanie. Producenci często oszczędzają na opakowaniu, by móc zaproponować konsumentom lepszą cenę. Wybieraj jedzenie w pojemnikach, które można ponownie zamknąć. Takie produkty są tylko pozornie droższe – przez nieszczelne opakowanie często wyrzucasz to, co mógłbyś zjeść ze smakiem i wielką przyjemnością.

Zainwestuj w odpowiednie pojemniki na żywność

Powinny być szczelne i łatwe do utrzymania w czystości.

Oto kilka podpowiedzi, jak przechowywać najczęściej kupowane produkty:

pieczywo w lnianych woreczkach, aby zapobiec pleśnieniu i wyschnięciu, czerstwe pieczywo możesz przechowywać w osobnym woreczku, a potem przerobić na bułkę tartą

owoce typu jabłka, gruszki, śliwki najlepiej w temperaturze poniżej 15 stopni C, do lodówki wkładamy wtedy, gdy są już bardzo dojrzałe

owoce egzotyczne nie powinny być przechowywane w temperaturze poniżej 10 stopni C, najlepiej dać je do wielorazowych woreczków z siateczki materiałowej, nigdy foliowej

warzywa tuż po zakupie należy sprawdzić, które z nich są zgniecione lub obite i je wykorzystać w pierwszej kolejności, w przypadku sałat i kapusty usunąć zwiędłe liście

Pamiętajcie, by przed umieszczeniem w lodówce dokładnie osuszyć umyte owoce czy jarzyny, ponieważ wilgoć może tworzyć szkodliwe drobnoustroje i doprowadzić do ich gnicia i pleśni.

wędliny i sery w plastrach przepakuj do szczelnego, odpowiedniego pojemnika, dzięki temu unikniesz ich wysuszenia.

Zorganizuj swoją lodówkę

Łatwo powiedzieć? Tak i jeszcze łatwiej zrobić. 

Jak sortować, by było dobrze?

* nie mieszać różnych typów produktów na półkach, osobna półka wędliny, druga na warzywa, inna na nabiał. Warzyw nie trzyma się z wędlinami, surową rybą, mięsem i płynami ze względu na różne temperatury przechowywania.

* otwarte opakowanie i krótkie daty na linii wzroku, by ich nie przegapić

* układać produkty tego samego typu według dat ważności na przodzie, by uniknąć sukcesywnego marnowania żywności, o której zwyczajnie zapomnieliśmy.

Mroź to, co możesz 

Warto przedłużyć trwałość pojedynczych produktów i całych dań i je po prostu zamrozić. Oznacz taką żywność odpowiednio opisaną etykietą (co to jest, kiedy zamrożone, przybliżona data przydatności do spożycia). I pamiętaj: to, co raz rozmrożone, nie powinno być zamrażane ponownie.

Gotuj kreatywnie

Twórz dania z tego, co zostało. Takich przepisów na dania z resztek jest całe mnóstwo, na pewno coś wymyślisz, może domowe przetwory? :)

Szanuj wodę 

Nie pozwól, by woda z mycia warzyw uciekała do kanalizacji, możesz wykorzystać ją do mycia naczyń, podłóg, podlewania roślin. Pij kranówkę, zamiast kupować wodę w plastiku.

Wybieraj produkty nieidealne, z krótką datą ważności i uratuj je przed zmarnowaniem.

Foodsharing i freeganizm

Próbowałeś, ale wiesz, że nie uda Ci się wszystkiego zjeść, a nie chcesz wyrzucać do śmieci tego, co dla innych może okazać się naprawdę potrzebne?

Dziel się jedzeniem, którego nie dasz rady przejeść z potrzebującymi zostawiając jedzenie w społecznych lodówkach, przekazuj do jadłodajni dla bezdomnych lub dziel się nim z freeganami, którzy chętnie przygarną to, co chcesz wyrzucić. 

Zero waste to przyszłość

Budowanie świadomości społecznej na temat ochrony środowiska i zagrożeń płynących z nadmiernego generowania odpadów, promowanie stylu życia zero waste czy less waste (jak najmniej odpadów) prowadzą do odchodzenia od bezmyślnego konsumpcjonizmu do powrotu w przeszłość – stylu życia naszych eko babć - prowodyrek zero waste, które naprawiały to, co zepsute, miały własny kompostownik, a z resztek potrafiły wyczarować prawdziwe cuda w kuchni. Kuchnia zero waste to mądre, racjonalne kupowanie, to plan i filozofia życia, to szacunek do pracy innych ludzi i jedzenia. 

Zmiana nawyków i sposobu myślenia nie jest łatwa. Trudno od razu przechodzić rewolucję i przestać generować śmieci. Z dnia na dzień z naturalnego, konsumpcyjnego stylu życia przyjąć filozofię zero odpadów i wyzerować ilość śmieci w każdym domu?  Oczywiście, potrzebujemy czasu. 

Odpady towarzyszą nam od dzieciństwa, podobnie jak zanieczyszczenia środowiska naturalnego, plastik i wysypiska. Naszym zadaniem jest sprawić, by stare ubrania, sterty opakowań, które znajdziemy w naszym domu dostały od nas nowe życie i szansę na ponowne  wykorzystanie. Z czasem, idąc do sklepu będziemy bardziej wyczuleni na dwie z kluczowych zasad: reduce, czyli świadome niekupowanie tego, co nie jest nam potrzebne i reuse - wybieranie tego, co ma potencjał na ponowne użycie, czy nowe zastosowanie w naszym domu. Plastik jest wszędzie, a przez złe gospodarowanie wody mamy jej coraz mniej, życie zwierząt morskich jest zagrożone. Świat potrzebuje zmiany.

Wyrzucona żywność to hektolitry wody, energii, pracy potrzebnej do produkcji, transportu przechowywania, to cios dla Matki Natury. Pamiętaj, że nikt nie jest doskonały, a to co ma wady może być równie piękne, smaczne czy wartościowe. Zanim coś wyrzucisz do kosza, zastanów się czy na pewno nie możesz tego wykorzystać, a jeśli nie masz pomysłu, poszukaj podpowiedzi na stronach internetowych.  

Idei zero waste przyświeca najważniejszy cel: bierz odpowiedzialność za swoje zachowania – Ty też możesz zmienić życie i świat na lepsze. Przyszłość jest w Twoich rękach.

Phamily.pl

W Phamily.pl nie lubimy marnować, dlatego  wprowadzamy w życie zasady zero waste i nie marnujemy produktów, które są pełnowartościowe, a ich użycie bezpieczne.

Phamily.pl