Właściwości pelargonii afrykańskiej

Ach te infekcje...

Choroby infekcyjne stanowiły i wciąż stanowią duży problem zdrowotny. Nawet jeżeli nie są przyczyną poważnego zagrożenia dla zdrowia, powodują zarówno u dzieci, jak i u dorosłych konieczność przebywania w domu, nieprzyjemne dolegliwości i możliwość rozwoju powikłań. W związku z tym medycyna poszukuje ciągle nowych środków leczniczych, które będą skuteczniejszą tarczą ochronną organizmu przed patogenami. Jednym z działów farmakologii, która łączy medycynę ludową z współczesną wiedzą medyczną i w której leków poszukuje się wśród roślin jest fitoterapia.

Pelargonia afrykańska w fitoterapii

Fitoterapia, czyli inaczej ziołolecznictwo jest znaną od dawna gałęzią medycyny, w której używa się naturalnych ziół do leczenia chorób. Zioła są bogate w wiele mikro- i makroelementów, antyoksydantów czy witamin, jednak ich skuteczność w medycynie była od zawsze kwestionowana.

Poszukiwanie nowych farmaceutyków skłoniło badaczy do zaprojektowania badań naukowych mających dostarczyć dowodów na skuteczność stosowania w medycynie pewnych gatunków ziół.

Jedną z roślin, u której wykazano właściwości lecznicze jest Pelargonia afrykańska (łac. Pelargonium sidoides), która spełniła wymagające kryteria bezpieczeństwa, skuteczności i jakości produktów leczniczych, co omówiono w sprawozdaniu Europejskiej Agencji Leków.

Co charakteryzuje roślinę, która była przedmiotem ponad 20 badań klinicznych i jakie jest jej zastosowanie w zwalczaniu chorób? W jaki sposób aktywuje komórki układu odpornościowego do działania? Czy jej stosowanie redukuje objawy przeziębienia?

Na powyższe pytania odpowiemy w poniższym artykule.

Niezwykła roślina z Afryki Południowej

Pelargonia afrykańska Pelargonium sidoides pochodzi z Afryki, obecnie jest uprawiana także w Europie jako roślina ozdobna. Osiąga od 20 do 50 cm długości i cechuje się ciemnoczerwonymi kwiatami oraz bardzo intensywnym zapachem. 

Surowcem pozyskiwanym z tej rośliny do celów farmaceutycznych jest korzeń, a dokładniej ekstrakt z korzenia Pelargonii afrykańskiej, z minimum 2% udziałem garbników. Czynne związki, które zawiera korzeń Pelargonii afrykańskiej, to:

• kumaryny (np. umkalina, skopoletyna)
• fenolokwasy (np. kwas galusowy)
• flawonoidy (katechina)
• proantocyjanidyny 
• jedno i wielonienasycone kwasy tłuszczowe
• białka
• alkaloidy purynowe
• minerały.

Szerokie medyczne zastosowanie pelargonia afrykańska zawdzięcza tym właśnie składnikom. Ich prozdrowotne właściwości potwierdza współczesna medycyna.

Właściwości lecznicze pelargonii afrykańskiej

Pelargonia afrykańska Pelargonium sidoides to roślina, której właściwości lecznicze, jako pierwsi, poznali mieszkańcy Afryki Południowej. Pierwsze doniesienia o właściwościach prozdrowotnych Pelargonii afrykańskiej pochodzą z afrykańskich manuskryptów. Roślina ta była stosowana do zwalczania zaburzeń żołądkowo-jelitowych (lekka biegunka), schorzeń układu oddechowego (gruźlica, kaszel, ból gardła), jak i dolegliwości menstruacyjnych.

W medycynie naturalnej Pelargonia afrykańska znalazła zastosowanie jako środek na kaszel, gruźlicę, zapalenie błony śluzowej żołądka, zaburzenie czynności wątroby, biegunkę, kolkę jelitową, dolegliwości menstruacyjne, rzeżączkę i trądzik.

Współczesne badania naukowe koncentrują się na właściwościach przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych i immunostymulujących układ immunologiczny. Bada się skuteczność stosowania ekstraktu z korzenia Pelargonii w leczeniu takich chorób jak:

• ostre zapalenie oskrzeli
• ostre zapalenia zatok obocznych nosa
• zapalenie gardła i migdałków
• zakażenie wirusem opryszczki (HSV-1, HSV-2)
• przeziębienie.

Pelargonia afrykańska na gruźlicę

Do Europy Pelargonia afrykańska dotarła w XIX w. za sprawą pochodzącego z Wielkiej Brytanii Charlesa Henry’ego Stevensa. Wierzył on, iż pelargonia afrykańska jest lekiem na występującą w tym czasie bardzo często gruźlicę. Stevens sam zmagał się z tą chorobą. W XX wieku potwierdzono naukowo, że pelargonia afrykańska rzeczywiście wykazuje działanie przeciwprątkowe.

Przypuszczenia Charlesa Henry’ego Stevensa potwierdził szwajcarski lekarz, dr Adrien Sechehaye, który od 1960 roku stosował terapię z wykorzystaniem tej rośliny u swoich pacjentów chorych na gruźlicę. Dr Sechehaye opublikował opis 65 przypadków pacjentów chorych na gruźlicę, wyleczonych właśnie za pomocą Pelargonii afrykańskiej.

Działanie przeciwbakteryjne korzenia Pelargonii afrykańskiej

Składniki odpowiedzialne za działanie lecznicze Pelargonii afrykańskiej to przede wszystkim kumaryny. Kumaryny wraz z antycyjonidami zawartymi w Pelargonii afrykańskiej w niektórych badaniach wykazywały się działaniem przeciwbakteryjnym (kumaryny zapobiegają przyleganiu bakterii do komórek nabłonka dróg oddechowych, wspomagając w ten sposób oczyszczanie organizmu przez ich odkrztuszanie i uniknięcie zakażenia).

Związki zawarte w Pelargonii afrykańskiej wykazują właściwości przeciwbakteryjne przeciwko ośmiu szczepom bakterii, które są odpowiedzialne za infekcje górnych dróg oddechowych takim jak: Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus pneumoniae (pneumokoki) i beta-hemolizujący Streptococcus 1451 (paciorkowiec) oraz Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc), Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) i Haemophilus influenzae (pałeczka grypy).

Korzeń Pelargonii wspomaga działanie układu odpornościowego. Skutecznie działa w przypadku zapalenia zatok, w ostrym zapaleniu oskrzeli, przeziębieniu i zapaleniu gardła i migdałków.

Właściwości bójcze wykazano także wobec bakterii Helicobacter pylori powodującej choroby układu pokarmowego.

Badania potwierdzają prozdrowotne działanie Pelargonii afrykańskiej, ale pamiętajmy, że roślina ta nie jest zamiennikiem antybiotyku i przy infekcji bakteryjnej konieczne jest działanie celowane.

Działanie przeciwwirusowe Pelargonii afrykańskiej

Chorobotwórcze drobnoustroje, takie jak wirusy, są główną przyczyną infekcji dróg oddechowych u dzieci.

Udowodniono również działanie przeciwwirusowe ekstraktów wodnych z korzenia pelargonii afrykańskiej wobec wirusa opryszczki: HSV 1 (wargowej) i HSV 2 (genitalnej). Wspomniane wyciągi hamowały namnażanie wirusa zarówno w początkowej fazie infekcji, jak i po przeniknięciu patogenu do wnętrza komórki. To inaczej niż acyklowir, bardzo szeroko stosowany lek przeciwwirusowy, który działa jedynie na zaawansowanym etapie infekcji, czyli po wniknięciu wirusa opryszczki do komórki.

Odkryto, że w przeciwieństwie do powszechnie stosowanego acyklowiru, ekstrakt z korzenia pelargonii oddziałuje na cząstki wirusa jeszcze przed wniknięciem do komórki hamując infekcję.

Co więcej, odkryto pozytywne działanie Pelargonii przeciwko powszechnym wirusom powodującym infekcje dróg oddechowych takich jak wirus grypy czy Coxsackie wywołującym np. zapalenie gardła. Pelargonia hamowała namnażanie wirusów zwiększając przy tym zdolności komórek fagocytarnych, których zadaniem jest niszczenie cząstek patogenów.

Działanie immunostymulujące Pelargonii afrykańskiej

Stosowanie Pelargonii afrykańskiej skłania naukowców do coraz to nowych badań nad tą rośliną. Skuteczność Pelargonii afrykańskiej w leczeniu infekcji w obrębie górnych dróg oddechowych skłoniło medyków do opisania mechanizmu, który warunkuje jej właściwości lecznicze.

Efekt stymulujący układ odpornościowy do walki z zarazkami odbywa się najprawdopodobniej poprzez aktywację wcześniej wspomnianych komórek fagocytarnych. Substancje pochodzące z ekstraktu korzenia pobudzają również działanie komórek odpornościowych w błonie śluzowej nosa czy ślinie. Dzięki temu wzmocnione jest działanie obronne systemu odpornościowego, a choroby układu oddechowego przebiegają łagodniej.

Skutki uboczne

Jak każda substancja, Pelargonia afrykańska stosowana w nadmiarze może wywoływać negatywne skutki w organizmie, które w dalszym ciągu nie zostały w pełni zbadane. Najczęściej wskazuje się na objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności i wymioty. W niektórych badaniach opisywano także działanie powodujące zaburzenie funkcji wątroby. Kobiety w ciąży, a także karmiące piersią nie powinny stosować preparatów zawierających Pelargonię afrykańską ze względu na brak wystarczających dowodów odnośnie bezpieczeństwa preparatów. 

Pelargonia afrykańska - cudowny lek na infekcje?

Niestety, do chwili obecnej nie dysponujemy wystarczającymi dowodami na działanie lecznicze tej afrykańskiej rośliny. Wykazuje ona pewne właściwości hamujące wnikanie patogenów do komórek i ich namnażanie, niemniej jednak konieczne są badania porównujące właściwości farmaceutyczne byliny z placebo. Preparaty z ekstraktem korzenia tej rośliny dopuszczone od 1 roku życia są dostępne w kilkunastu krajach, co mogłoby świadczyć o ich skuteczności i bezpieczeństwie, niemniej jednak pamiętajmy, że samodzielne przyjmowanie jakichkolwiek preparatów może być czasami wręcz szkodliwe dla naszego zdrowia.

Znane przeciwwskazania do stosowania korzenia Pelargonii afrykańskiej to ciąża i karmienie piersią.

Imunoglukan P4H PLUS z Pelargonią afrykańską

Do stosowania preparatów z Pelargonią afrykańską Pelargonium sidoides w czasie infekcji (szczególnie w początkowej fazie infekcji) przekonują lekarze. Jest to bezpieczna i skuteczna forma wspierania układu immunologicznego (pobudza aktywność makrofagów - są to komórki układu odpornościowego usuwające z organizmu wirusy i bakterie).

W sklepach zielarskich i w aptekach dostępne są suplementy diety zawierające Pelargonię afrykańską Pelargonium sidoides (a dokładnie wyciąg z korzenia tej rośliny).

Nowym na rynku, wartym polecenia produktem zawierającym wyciąg z korzenia Pelargonii jest Imunoglukan P4H płyn PLUS. Skład płynu oparty jest na naturalnej medycynie ludowej połączonej z współczesną wiedzą medyczną na temat wspierania odporności. Korzeń Pelargonii afrykańskiej jest jednym z 8. składników płynu Imunoglukan P4H PLUS . Pelargonia wchodzi w skład tego płynu, obok uznanego w medycynie czarnego bzu i czarnej porzeczki. Znajdziemy tu także beta glukan o cennych właściwościach immunomodulujących, witaminę C i cynk w połączeniu z innymi ziołami - rosiczką okrągłolistną i stuliszem lekarskim, które wpływają na sprawne funkcjonowanie układu oddechowego.

Imunoglukan P4H płyn PLUS to kompleksowe wsparcie układu oddechowego, gardła i odporności. Ten suplement diety można podawać dzieciom od 3 roku życia. Należy podawać 10-20 ml na dobę przez 5 dni.

Korzystając z prozdrowotnych właściwości składników zawartych w roślinach, ziołach chronimy się przed powstawaniem wielu chorób i dolegliwości. To poprawa witalności człowieka, dzięki wzmacnianiu układu odpornościowego.

Monika Kluczyk

Jest absolwentką Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Ukończyła także II-stopniowy kurs dietetyki. Interesuje się ochroną zdrowia, uwielbia aktywny tryb życia. Obecnie jako krajowy kierownik sprzedaży w firmie farmaceutycznej, zajmuje się promocją suplementów diety i produktów wspierających zdrowie.