Witamina C, czyli kwas askorbinowy, to ważny związek chemiczny, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, odgrywa kluczową rolę w biosyntezie kolagenu, głównego składnika substancji międzykomórkowej organizmów zwierzęcych i ludzi, który nadaje tkankom odporność na rozciąganie. 

Organizm ludzki nie jest jednak zdolny do jego syntezy, dlatego tak ważne jest regularne jego dostarczanie w codziennej diecie. Inaczej wystąpić może niedobór witaminy C (kwasu L-askorbinowego).

Jak dawkować witaminę C?

Dotychczas nie ustalono jednoznacznie zapotrzebowania na witaminę C. W dużej mierze zależy ono od wieku, stylu życia, stresu i innych czynników. Przyjmuje się, że minimalne zapotrzebowanie na witaminę C wynosi około 1 mg/kg masy ciała u osób dorosłych i 2 mg/kg masy ciała u niemowląt i dzieci. Może się to jednak zmieniać w zależności od bieżących potrzeb organizmu. Niektóre stany zwiększają zapotrzebowanie na witaminę C nawet do 1000mg/dobę, są to na przykład: infekcja, cukrzyca, nadciśnienie, okres ciąży i laktacji, rekonwalescencji, podeszły wiek, a także nałogowe palenie tytoniu.

Na temat witaminy C krążą liczne fakty i mity. Rozprawmy się zatem z mitami i potwierdźmy fakty na temat kwasu askorbinowego.

MIT: Najlepszym źródłem witaminy C są owoce cytrusowe.

Głównymi źródłami witaminy C są owoce i warzywa, zarówno świeże, jak i prawidłowo przetworzone. Cytrusy przebywają do nas długą drogę, w czasie której antyseptyczne środki służące do ich konserwowania niszczą witaminę C. 

Na rodzimym podwórku znajdziemy produkty bogate w duże ilości  witaminy C, a ponadto mnóstwo owoców i świeżych warzyw, które są bogatsze w witaminę C niż owoce cytrusowe. Jest to choćby natka pietruszki, a także można wymienić: czarną porzeczkę, czerwoną paprykę, brukselkę,  dużo jej jest w owocach róży. Witamina C jest obecna także w warzywach kapustnych, ziemniakach i wielu innych.

MIT: Szkorbut należy już do przeszłości. 

Niestety nie, szkorbut czyli gnilec, wynikająca z niedoboru witaminy C choroba wielonarządowa dotykająca w dawnych wiekach marynarzy i więźniów objawiała się wypadaniem zębów, krwawieniem z jamy ustnej, bólem mięśni i stawów, osłabieniem, słabym gojeniem się ran. 

W dzisiejszych czasach przypadki zachorowań na szkorbut są rzadkością, ale kilka lat temu w szpitalu w Sidney opisano kilkanaście przypadków szkorbutu u pacjentów, którzy cierpieli na cukrzycę i spożywali mało kwasu askorbinowego w diecie. Okazało się, że ci pacjenci jedli mało, albo prawie wcale, owoców i warzyw.

MIT: Lewoskrętna witamina C jest skuteczniejsza niż prawoskrętna.

Ten mit rozwiewa dr Agnieszka Kantorska w artykule  „Witamina C. Rola i znaczenie w organizmie”. Rozprawia się z nim jednoznacznie: „Kwas L-(+)-askorbinowy skręca płaszczyznę światła spolaryzowanego zawsze w prawo, niezależnie od tego, czy pochodzi z owoców, warzyw czy suplementów diety czy leków. Dodaje także, że lewoskrętny izomer kwas D-(-)-askorbinowy nie jest witaminą i służy do konserwacji żywności. 

MIT: Witamina C zapobiega przeziębieniu. 

Pewnie zaskoczymy wielu z Was, ale nie ma dowodów na to, że witamina C zapobiega przeziębieniu i je leczy! Może natomiast skrócić czas trwania infekcji. 

MIT: Leki z witaminą C powinni stosować wszyscy. 

Nie, mimo że witamina C jest tak ważnym składnikiem odżywczym, to są grupy ludzi, dla których nie jest wskazane jej przyjmowanie kwasu askorbinowego. Są to osoby cierpiące z powodu: nadwrażliwości na kwas askorbinowy, kamicy nerkowej, zwiększonego stężenia kwasu moczowego czy choroby wrzodowej żołądka. 

Sięgając po vitamin C należy też upewnić się, czy dana osoba nie ma alergii na którąkolwiek substancję pomocniczą czy samą substancję czynną, oraz czy nie ma innych przeciwskazań do przyjmowania leków z zawartością tego związku chemicznego. 

Pamiętajmy, że nadmiar witaminy C nie jest korzystny dla naszego organizmu. Zawartość witaminy C w pożywieniu jest dla nas bezpieczna, nawet jeśli jemy dużo warzyw i owoców nie musimy obawiać się działań niepożądanych. Należy natomiast zwracać uwagę na zażywane dodatkowo preparaty zawierające witaminę C.

Z drugiej strony, są osoby, u których obserwuje się większe zapotrzebowanie na zawarty w witaminie C kwas askorbinowy. Tu należy wspomnieć o osobach palących tytoń (wolne rodniki tlenowe powstają w wyniku palenia tytoniu), osoby w podeszłym wieku, osoby z nadciśnieniem tętniczym (kwas askorbinowy zwiększa skuteczność działania leków, które stosowane są w leczeniu nadciśnienia).

MIT: Witaminy C nie można przedawkować.

To nieprawda, można ją przedawkować, choć nie jest to łatwe, ponieważ po jednorazowym przyjęciu dużej dawki witamina ta jest wydalana z moczem.  Jednak przyjmowanie dużej ilości witaminy C przez dłuższy czas, może doprowadzić do powstawania kamieni nerkowych, może też powodować biegunkę. Przedawkowanie witaminy C występuje bardzo rzadko i zwykle jest niegroźne, powoduje zgagę, bóle brzucha i nudności. Przedawkowanie witaminy C jest tak samo niekorzystne dla organizmu jak niedobory witaminy C.

MIT: Witamina C zwalcza raka.

Niestety nie. W latach 70-tych rozpoczęto badania sprawdzające, czy duże dawki witaminy C mogą mieć zastosowanie w leczeniu nowotworów. 

Przeprowadzono wiele badań eksperymentalnych nad dożylnym podawaniem dużych dawek witaminy C zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i z udziałem pacjentów. Wyniki badań nie dają obecnie podstaw do traktowania terapii witaminą C jako skutecznego sposobu walki z rakiem. Witamina C nie działa niszcząco na komórki nowotworowe. Witamina C nie zawiera wskazania do leczenia raka.

PRAWDA: Najlepiej jeść surowe warzywa i owoce. 

Tak, w nich jest najwięcej witaminy C. Zbyt długo gotowane warzywa tracą witaminy, które przechodzą do wywaru. Z kolei sałatki, które są przygotowywane na długo przed podaniem, utleniają się i tracą witaminę C. 

Co do herbaty z cytryną, tak bardzo pożądanej w czasie przeziębienia, to trzeba pamiętać o tym, że witamina C pod wpływem wysokiej temperatury traci swoje właściwości, co oznacza, że przyjemny napój cytrynowy jest niemal pozbawiony cech leczniczych.

PRAWDA: Witamina C buduje odporność.

 Tak. Ze względu na jej aktywność biologiczną, znany jest wpływ witaminy C na obniżenie produkcji hormonów stresu, które mają bezpośredni wpływ na obniżenie odporności

Zwiększa natomiast aktywność komórek odpornościowych, m.in. limfocytów i zmniejsza nasilenie niektórych objawów infekcyjnych poprzez działanie antyhistaminowe. Wykazuje tez działanie przeciwutleniające – czyli zdolność do neutralizowania wolnych rodników, które mogą wpływać niszcząco na komórki organizmu. Ponadto skraca czas trwania przeziębienia.

PRAWDA: Witamina C skraca czas trwania choroby. 

Tak, wg badań naukowych przyjmowanie witaminy C pozwala skrócić czas trwania infekcji zarówno u dorosłych, jak i dzieci o odpowiednio 8% i 14%.  

Witaminy C nie należy traktować jako leku, który leczy grypę czy przeziębienie. Gdy już dopada nas przeziębienie, łamanie w kościach lub grypa, warto zareagować na nie odpowiednią dawką witaminy C.

PRAWDA: Witamina C ma wpływ na wzmacnianie odporności organizmu.

Pośrednio tak, bowiem jej niedobór może się objawiać zwiększoną podatnością na przeziębienia. Najlepsze rezultaty wykazano u osób narażonych na stres i zimno, a także witamina ta wykazuje korzystny wpływ na odporność w grupie osób aktywnych fizycznie – w tej grupie zażywanie witaminy C zmniejsza częstotliwość zachorowania na infekcje wirusowe nawet o 40%. 

Potencjalne korzyści wynikające ze stosowania witaminy C w profilaktyce przeziębienia warte są tego, by nie zapominać o jej regularnym przyjmowaniu. Środowiska naukowe rekomendują obecnie dawkę 200 mg jako optymalną do podawania profilaktycznego.

PRAWDA: Witamina C jest absolutnie niezbędna człowiekowi.

Tak, Witamina C, czyli kwas askorbowy, wpływa na wiele procesów, które zachodzą w naszym organizmie. Ma działanie antyutleniające, neutralizuje reaktywne formy tlenu i wpływa m.in. na: wchłanianie żelaza, syntezę kolagenu, działanie układu odpornościowego. Witamina C bierze udział  w syntezie katecholamin i przez to wzmacnia układ nerwowy.

Jej właściwości można  podsumować jednym zdaniem: witamina C przyczynia się do tego, że skomplikowana maszyneria ludzkiego ciała może działać prawidłowo. Warto podawać ją dodatkowo osobom w podeszłym wieku, gdyż może spowalniać procesy starzenia i chronić przed chorobami cywilizacyjnymi.

PRAWDA: Nasz organizm nie jest w stanie wytwarzać witaminy C ani jej magazynować.

To prawda, organizm człowieka nie potrafi wytwarzać witaminy C samodzielnie, dlatego musimy ją dostarczać codziennie z zewnątrz, wraz z pożywieniem. 

Zmagazynowanie też jest trudne, ponieważ nadmiar witaminy C jest wydalany z organizmu z moczem. Dlatego w wybranych przypadkach niezbędna jest suplementacja witaminą C.

PRAWDA: Niedobór witaminy C może powodować groźne skutki.

Tak,  to prawda. Typowy przykład to szkorbut, który dokuczał marynarzom przed wiekami. Powodował wypadanie zębów, krwawienie dziąseł, samoistne krwawienia, słabe gojenie się ran lub odnawianie już  zagojonych, złamania, bóle mięśniowe i stawowe, a także ogólne osłabienie. 

Dziś szkorbut i silny niedobór kwasu askorbinowego należą do rzadkości, ale jej niewielki niedobór jest często spotykany. Pierwszymi objawami jest krwawienie dziąseł i pękanie włosowatych naczyń krwionośnych pod skórą. Niezbędne jest wówczas uzupełnienie witaminy C, ponieważ zbyt duży jej niedobór może prowadzić do anemii, częstych infekcji, trudności w gojeniu się ran, a także wpłynąć na system nerwowy i mięśniowy, a w najgorszym wypadku do zwyrodnienia mięśni i prowadzi do depresji.

PRAWDA: Witaminę C łatwo stracić podczas gotowania.

Tak, a to dlatego, że rozpuszcza się ona w wodzie i podczas gotowania trafia do wywaru. Straty witaminy C, do których dochodzi podczas gotowania produktów, które są w nią bogate, mogą sięgać nawet 50%. 

Można temu zapobiec, gotując warzywa i owoce na parze i jedząc część produktów na surowo, nie tracić cennego kwasu askorbinowego. 

No to Ploom! Witamina C - do szklanki z wodą.

Mamy nadzieję, że wyczerpaliśmy temat: "Witamina c fakty i mity" i że macie teraz pełną wiedzę  dlaczego należy zażywać witaminę C, jaka dawka witaminy C będzie dla Was odpowiednia, kiedy występuje zwiększone zapotrzebowanie na tę witaminę i na końcu - jak witamina C wpływa na układ odpornościowy.

Jeśli zdecydujesz się na suplementację witaminy C wybierz produkt w tabletkach musujących, np. Ploom o owocowym smaku.

Monika Kluczyk

Jest absolwentką Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Ukończyła także II-stopniowy kurs dietetyki. Interesuje się ochroną zdrowia, uwielbia aktywny tryb życia. Obecnie jako krajowy kierownik sprzedaży w firmie farmaceutycznej, zajmuje się promocją suplementów diety i produktów wspierających zdrowie.