Powrót do przedszkola i szkoły po wakacjach stanowi wyzwanie zarówno dla rodziców, jak i dzieci. Wielu rodziców w tym czasie zadaje sobie pytania: “Jak zadbać o odporność dziecka i uchronić je przed infekcjami?”, “Czy istnieje cudowny środek na odporność?”, "Jakie badania wykonać przed powrotem dziecka do przedszkola i szkoły?".

Odporność dziecka

Okres przedszkolny i szkolny to czas intensywnego rozwoju systemu odpornościowego. Młody organizm buduje swoją siłę poprzez kontakt z patogenami i przechodzenie niegroźnych infekcji. Rodzice nie powinni się obawiać, że dzieci w tym czasie częściej chorują. Najczęściej patogenami są niegroźne wirusy, a dzięki kontaktowi z nimi, odporność staje się mocniejsza i kształtuje się na kolejne lata.

Nie oznacza to jednak, że nie mamy wpływu na zdrowie i odporność naszych pociech. Od najmłodszych lat należy stosować zasady profilaktyki i wpajać maluchom dobre nawyki, takie jak: zdrowa dieta, aktywność fizyczna, dobry sen i regeneracja, unikanie przebywania w zanieczyszczonym środowisku czy w dymie tytoniowym. Dbamy o dzieci także wykonując profilaktyczne badania po wakacjach.

Jak wesprzeć odporność dziecka po powrocie z wakacji?

Zbilansowana dieta

Budowanie odporności zaczyna się od odpowiednio przygotowanych posiłków. Zbilansowana dieta oznacza odpowiednie połączenie i różnorodność składników odżywczych w codziennych posiłkach dzieci. Wspomagają one bowiem funkcjonowanie systemu odporności. Co więc warto włączyć do codziennej diety dzieci?

Warzywa i owoce - papryka, natka pietruszki czy szpinak to naturalne źródła witaminy C, zaś oleje roślinne, pestki dyni, zielone warzywa liściaste są bogate w witaminę E. Witamina C jest powszechnie znana z dobroczynnego oddziaływania na system obronny, zaś witamina E hamuje między innymi tworzenie związków prozapalnych.
Jaja kurze, produkty mleczne, wątroba, tłuste ryby - to produkty, w których znajduje się potrzebna nam witamina A powstrzymująca wnikanie drobnoustrojów do organizmu.
Produkty zbożowe, orzechy, pieczywo pełnoziarniste - dostarczą nam selenu i cynku, który wspomaga pracę systemu odpornościowego.
Mięso, nasiona roślin strączkowych, ryby - to produkty obfitujące w żelazo biorące udział w wytwarzaniu krwinek walczących z niebezpiecznymi patogenami.

Aktywność fizyczna

Regularna, najlepiej codzienna, aktywność fizyczna, trwająca minimum 1 godzinę, jest budulcem zdrowego organizmu i jednocześnie barierą przed rozwojem chorób w przyszłości, takich jak problemy z układem krążenia, cukrzyca, otyłość oraz astma oskrzelowa.

Ponadto, ruch wspomaga pracę kształtującego się umysłu, pomaga lepiej radzić sobie ze stresem i rozwija poczucie własnej wartości. Rodzic powinien zachęcać dzieci do aktywności poprzez wspólne spędzanie czasu z dzieckiem. Będąc rodzicem, masz do wykonania nie lada zadanie, ale przecież sport jest ważny także dla zdrowia osób dorosłych!

Sen

Odpowiednia ilość snu sprawia, że odporność dziecka pracuje na najwyższych obrotach. Dzieci w wieku od 6 do 12 lat potrzebują 9 - 12 godzin snu, z kolei od 13 do 18 r.ż. wymagają 8 - 10 godzin nocnego wypoczynku. To ważne, ponieważ w czasie snu następuje proces usuwania toksyn z układu nerwowego i zapamiętywania informacji nabytych w ciągu dnia. Dzięki odpowiedniej ilości snu, dojrzewający system odporności skuteczniej broni dziecko przed patogenami i chorobami.

Higiena

Obecne czasy bardzo skupiły uwagę na odpowiedniej higienie w codziennym życiu. Dotyczy to również dzieci. Rodzice powinni uczyć i pielęgnować w swoich pociechach nawyki higieniczne, które wspomagają ochronę przed zarazkami. Należą do nich m.in: częste i dokładne mycie rąk ciepłą wodą z mydłem, unikanie dotykania rękoma twarzy, zakrywanie ust w czasie kichania czy kaszlu i dezynfekowanie rąk w przypadku, gdy w pobliżu nie ma dostępnej łazienki.

Szczepienia ochronne

Dzieci powinny być szczepione według kalendarza szczepień i zgodnie z zaleceniami lekarza. Oprócz szczepień obowiązkowych, warto również zastanowić się nad szczepieniem przeciwko grypie oraz COVID-19, które to wirusy, mogą nieść za sobą niebezpieczne powikłania dla rosnącego organizmu.

Badania profilaktyczne u dzieci po powrocie z wakacji

Chcąc zadbać o odporność i zdrowie dziecka, warto co 2-3 lata wykonać podstawowe badania profilaktyczne, które pokażą czy organizm rozwija się prawidłowo i nie ma żadnych niedoborów. Warto wykonać je właśnie przed powrotem z wakacji, gdy mamy na to więcej czasu. Do badań zalecanych przez lekarzy należą:

morfologia - dzięki niej dowiemy się np. czy nie ma niedokrwistości. Niepokojące wyniki morfologii mogą być wskazaniem do wykonania rozmazu ręcznego, który pomoże wykluczyć różne nieprawidłowości;
badanie ogólne moczu - wykonywane jest w celu wykrycia zakażenia układu moczowego, cukrzycy oraz chorób nerek;
stężenie glukozy we krwi - pozwala na wykrycie cukrzycy, czyli choroby przewlekłej, którą należy bezwzględnie leczyć;
ocena funkcji tarczycy - poziom TSH powinien być oznaczony u dzieci, które osiągnęły 10 lat. Zaburzenie funkcji tarczycy wiąże się bowiem z opóźnieniem dojrzewania, wzrastania, gorszym funkcjonowaniem układu nerwowego;
stężenie witaminy D - jej odpowiedni poziom jest niezbędny dla ochrony dorastającego organizmu przed nieprawidłowym rozwojem układu kostnego, mięśniowego, hormonalnego czy pokarmowego.

Bilans zdrowia

Bilans zdrowia to okresowo wykonywany, u każdego dziecka, kompleksowy przegląd stanu zdrowia, połączony z oceną prawidłowości rozwoju. Bilanse pozwalają szybko wykryć nieprawidłowości i choroby, a co za tym idzie, dają szansę na skuteczne leczenie.

Podczas wizyty u lekarza rodzice mogą zapytać o wszystko, co ich niepokoi w rozwoju i zachowaniu dziecka. Taka wizyta jest właśnie po to, aby rozwiać wątpliwości rodziców, uspokoić ich i wyjaśnić jakie będzie właściwe postępowanie, by ich dziecko rozwijało się prawidłowo.

Czy bilans zdrowia jest obowiązkowy?

Zgodnie z rozporządzeniami Ministra Zdrowia profilaktyczne badania lekarskie są badaniami gwarantowanymi. Lekarz ma obowiązek przeprowadzenia bilansu zdrowia dziecka. Od 12 września 2019 r. obowiązują nowe reguły organizacji opieki zdrowotnej dla uczniów – Ustawa z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz.U. 2019 r. poz. 1078).

Czy badania bilansowe są konieczne?

Badania bilansowe są to bezpłatne usługi medyczne przeprowadzane na wizycie u lekarza pediatry lub lekarza rodzinnego. Mają na celu wczesne wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości w rozwoju dziecka.

Są one bardzo ważne w wieku przedszkolnym i w wieku szkolnym, gdy dziecko intensywnie rośnie. Jest to najskuteczniejsza profilaktyka zdrowotna, obserwacja przeprowadzana na podstawie badań przesiewowych, w porównaniu do danej populacji.

Co jest badane podczas wizyty bilansowej?

Bilanse umożliwiają regularną kontrolę stanu zdrowia dziecka. Lekarz sprawdza czy wzrok, słuch, ciśnienie tętnicze są prawidłowe.

Monitorowane są także: wzrost i masa ciała. W celu oceny prawidłowości tych parametrów u dzieci i młodzieży używane są siatki centylowe. To istotne np. dla określenia ryzyka otyłości. Kontrolowany jest stan uzębienia i ewentualne wady zgryzu. Dalej, ocenia się postawę dziecka. Wczesne wykrycie skrzywień kręgosłupa (bocznego skrzywienia kręgosłupa czy pogłębionej lordozy) daje najlepsze rokowania na prawidłowo skorygowaną postawę ciała. Inne wady postawy, jak płaskostopie czy koślawość kolan, nieprawidłowa budowa klatki piersiowej także często wymagają gimnastyki korekcyjnej lub leczenia w szpitalu rehabilitacyjnym. Ważne jest, aby zdiagnozować je na jak najwcześniejszym etapie.

Kolejne bilanse umożliwiają także przeprowadzenia kontroli rozwoju psychicznego adekwatnego do wieku dziecka. Np. badanie w wieku 6 lat pozwoli określić, czy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole wraz z innymi dziećmi. Jeśli nie, to można mu pomóc poprzez rozpoczęcie rehabilitacji czy zajęć wyrównawczych, aby dziecko poradziło sobie z obowiązkami szkolnymi.

Badania bilansowe nastolatków, natomiast, pozwolą na ocenę ich zdolności do dalszego kształcenia się lub nauki wymarzonego zawodu. W trakcie badań bilansowych nastolatka ocenia się także, czy proces dojrzewania płciowego jest prawidłowy.

W przypadku wczesnego wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości, dziecko ma szansę na prawidłowy rozwój, jeśli zostaną wdrożone działania profilaktyczne.

Kalendarz badań bilansowych

Aby wykonać bilans dziecka, wystarczy umówić się na konsultację do lekarza. Kalendarz wizyt bilansowych kształtuje się jak poniżej:

Bilans zero (noworodek) - lekarz ocenia prawidłowość budowy i zachowania noworodka. Sprawdza czy w czasie ciąży nie doszło do nieprawidłowości w rozwoju. Badania przesiewowe, obwód główki, test Hirschberga określą zdrowie dziecka po urodzeniu.
1 rok ż. – ocena stanu zdrowia, rozwoju fizycznego i psychoruchowego dziecka, wykrywanie ewentualnych zaburzeń, kontrola wykonanych szczepień.
2 rok ż. - bilans dwulatka - ocena stanu zdrowia, poziomu rozwoju fizycznego i psychoruchowego, ocena uzębienia, obecności jąder w mosznie.
4 rok ż. - bilans czterolatka - ocena stanu zdrowia, poziomu rozwoju fizycznego i psychoruchowego, ocena uzębienia, obecności jąder w mosznie, badanie wzroku, przesiewowe badanie słuchu, pomiar ciśnienia tętniczego, poszukiwanie wad kończyn dolnych.
6 rok ż. - bilans sześciolatka - określenie zdrowotnej dojrzałości szkolnej, czy dziecko sprosta wymaganiom szkoły, ocena mowy, badanie wzroku, słuchu, poszukiwanie wad postawy.
10 lat - ocena przystosowania do szkoły – jako instytucji kształcącej i środowiska społecznego. Kontrola postawy ciała i uzębienia.
13 lat - ocena przebiegu dojrzewania płciowego, kontrola postawy ciała, ostrości wzroku, pomiar ciśnienia tętniczego.
15-16 lat - określenie stopnia dojrzałości płciowej, kontrola postawy ciała, ostrości wzroku, pomiar ciśnienia tętniczego. Określenie przeciwwskazań zdrowotnych do dalszego kształcenia i wyboru zawodu.
17-19 lat - ocena zdrowia prokreacyjnego. Określenie zdolności do dalszego kształcenia lub nauki zawodu.

Przygotuj dziecko na zdrowy powrót do przedszkola i szkoły

Będąc świadomymi rodzicami, możemy zapewnić dziecku optymalne warunki do rozwoju.

Przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia i uczenie dzieci od najmłodszych lat, jak zdrowo jeść, spać i aktywnie spędzać czas, to podstawa dojrzewania sprawnie działającego systemu odpornościowego dziecka.

Warto pamiętać o badaniach profilaktycznych, będących, swego rodzaju lupą, pozwalającą zajrzeć w głąb organizmu dziecka i upewnieniem się o jego optymalnym funkcjonowaniu.

Należy także regularnie przeprowadzać bilanse zdrowia dziecka zgodnie z opisanym kalendarzem.

Zdrowe dziecko, to szczęście całej rodziny.

Zadbaj o to, aby nic nie przeszkadzało dziecku w nauce i poznawaniu świata, a Waszej rodzinie w umacnianiu więzi i rozwijaniu pasji.