Połóg czyli "czwarty trymestr"

Okres po porodzie jest nazywany inaczej połogiem lub “czwartym trymestrem”. Jest to szczególny czas w życiu kobiety trwający od 6 do 8 tygodni, w którym następuje cofanie się zmian powstałych w organizmie w związku z ciążą i porodem lub po cesarskim cięciu, kiedy organizm kobiety wraca do stanu sprzed porodu i formy sprzed ciąży.

Następujący po porodzie połóg, poza zachodzącymi dużymi zmianami w ciele kobiety, przynosi także zmiany w przeżywaniu emocji. Ważna więc jest także identyfikacja i spełnienie własnych potrzeb psychologicznych i emocjonalnych i reagowanie na niepokojące objawy.

Jakie zmiany zachodzą w ciele po porodzie?

Obkurczanie macicy

Po urodzeniu dziecka organizm powoli wraca do stanu sprzed ciąży. Jak długo trwa połóg zależy od indywidualnych cech organizmu, u niektórych kobiet proces ten przebiega łagodnie, ale dość często pojawiają się dolegliwości połogowe, silne zmęczenie, ból krocza na skutek uszkodzenia mięśni, intensywne krwawienie, bóle brzucha czy pęcherza moczowego, ból pleców i inne dolegliwości bólowe.

Macica rozpoczyna proces powrotu do stanu sprzed ciąży, co określane jest mianem inwolucji macicy. Bezpośrednio po porodzie macica w dalszym ciągu jest wyczuwalna w połowie odległości między pępkiem a spojeniem łonowym. Po około 2 tygodniach, w trakcie połogu, dno macicy obniża się na tyle, że nie jest wyczuwalne powyżej spojenia łonowego. Skurcz mięśni powoduje m.in. zwężenie naczyń zapobiegając tym samym krwotokom po urodzeniu łożyska. Odbierane jest to jako pobolewanie w dolnej części brzucha osiągające największe nasilenie w pierwszych dniach po porodzie i podczas karmienia piersią. Nie należy się martwić tym dyskomfortem, ponieważ jest oznaką prawidłowego procesu, czyli oczyszczania się organizmu z pozostałości tkanek ciążowych, śluzu i krwi.

Gojenie ran po porodzie

Okres połogu jest istotny z punktu widzenia gojenia się ran poporodowych. Ich charakter determinuje po części rodzaj porodu - rany po nacięciu krocza przy porodzie siłami natury oraz rana po cięciu cesarskim.

Wewnątrz ciała kobiety także dochodzi do regeneracji tkanek w miejscu przyczepu łożyska.

Mięśnie miednicy

Poród wpływa na ciało również poprzez rozluźnienie mięśni miednicy. W Internecie otrzymujemy lawinę porad na temat konieczności ćwiczenia mięśni Kegla, nie tylko podczas połogu, ale także już podczas ciąży. Przeprowadzone badania naukowe pozwoliły zaobserwować występujące po ćwiczeniach krótkotrwałe zmniejszenie ryzyka nietrzymania moczu, nie wykazując jednocześnie pozytywnych efektów długoterminowych. Należy pamiętać o tym, że plan treningowy w okresie połogu powinien być konsultowany ze specjalistą uroginekologii, ponieważ niewłaściwie dobrane i zbyt intensywne ćwiczenia nie wpływają dobrze na rekonwalescencję organizmu.

Odchody połogowe

Barwa, ilość, konsystencja odchodów połogowych zmienia się wraz z upływem dni połogu. W ciągu pierwszych 3 dni odchody mają barwę krwi i przypominają bardziej obfitą miesiączkę. Pod koniec 1 tygodnia barwa zmienia się na brunatną, a konsystencja staje się półpłynna z powodu zaciskania naczyń macicy. Następnie na przełomie 2 i 3 tygodnia kolor zmienia się na brudnożółty, a pod koniec 3 tygodnia odchody zmieniają konsystencję na bardziej wodnistą, a barwa staje się szarobiała. Pod koniec 4 tygodnia następuje zanikanie odchodów, jednak nawet 15% kobiet w 8 tygodniu po ciąży w dalszym ciągu obserwuje zwiększoną ilość wydzieliny.

Ważne - jeżeli po upływie 1-2 tygodni nastąpi nagłe zahamowanie wydzielania odchodów, należy się pilnie zgłosić do lekarza. Równie ważnym powodem do zgłoszenia się do ginekologa jest temperatura ciała powyżej 38 stopni i nieprzyjemny zapach wydzieliny mogący świadczyć o zakażeniu.

Co się dzieje z hormonami po porodzie?

  • Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) - osiągnięcie wyjściowego stężenia następuje zazwyczaj w ciągu od 2 do 4 tygodni po porodzie. W przypadku wzrostu poziomu tego hormonu, wymagane jest pogłębienie diagnostyki w celu wykluczenia ciążowej choroby trofoblastycznej.
  • Uderzenia gorąca - przyczyna ich występowania pozostaje tajemnicą; postuluje się tu o możliwych zaburzeniach termoregulacji po spadek stężenia estrogenów spowodowany wydaleniem łożyska i karmieniem piersią. Na szczęście obserwowane uderzenia gorąca są tymczasowe i nie powodują poważnych konsekwencji zdrowotnych.
  • Wznowienie miesiączkowania - sposób karmienia dziecka wpływa na czas powrotu owulacji i miesiączki. U kobiet karmiących pokarmem sztucznym obserwujemy nawrót krwawienia po 6 - 8 tygodniach od porodu. Natomiast kobiety karmiące naturalnie mają tzw. laktacyjny brak miesiączki, którego czas zależy od długości karmienia piersią i stanu odżywienia. Laktacja powoduje wzrost wydzielania prolaktyny, hormonu powodującego zatrzymanie owulacji. Dostarczanie odpowiedniej ilości pokarmu jest zaś bardzo istotne z dwóch powodów: po pierwsze laktacja jest dużym wysiłkiem energetycznym i w celu jej utrzymania konieczna jest odpowiednia ilość dostarczonych kalorii, a po drugie zbyt mała ilość dostarczanego pokarmu przedłuża brak miesiączki i negatywnie wpływa na regenerację organizmu. Pierwsze krwawienia są w większości przypadków bezowulacyjne. Nie oznacza to, że tak jest zawsze - zdarzają się bowiem przypadki zajścia w ciąże kilka tygodni po porodzie z powodu wytworzenia komórki jajowej zdolnej do zajścia w ciążę.
  • Obrzmienie piersi - wyróżniamy obrzęk pierwotny i wtórny. Obrzęk pierwotny pojawia się zazwyczaj między 24 a 72 godziną po porodzie, jednakże ogólny zakres to od 1 do 7 dnia połogu. Spowodowany jest obrzękiem śródmiąższowym i początkiem intensywnej produkcji mleka. Obrzęk wtórny występuje w sytuacji nadmiaru mleka kobiecego w stosunku do potrzeb dziecka. Oba rodzaje objawiają się bólem i tkliwością. Czasami pojawia się niewielki wzrost temperatury ciała. W przypadku gorączki należy każdorazowo skontaktować się z lekarzem by wykluczyć możliwość zakażenia. Nieprzyjemne dolegliwości można łagodzić poprzez ciepłe okłady lub ciepły prysznic przed karmieniem dziecka, z kolei po karmieniu zalecane są chłodne okłady, zmiękczanie piersi metodą odwróconego ucisku czy łagodne leki przeciwbólowe (po konsultacji z lekarzem).

Co z emocjami młodej mamy?

Poród to dla organizmu ogromny wysiłek. Po narodzinach dziecka od mamy oczekuje się pełnego szczęścia, a tymczasem u wielu kobiet pojawia się depresja poporodowa. Baby blues, pojawiający się 2-5 dni po urodzeniu dziecka, występuje u około 80% kobiet i nie jest traktowany jako stan chorobowy. Jednak zaburzenia nastroju, stopniowe pogorszenie samopoczucia w czasie połogu utrudniają młodej mamie radosne przeżywanie pierwszych, wspólnych tygodni z dzieckiem.

Przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości w sferze emocjonalnej jest też często obawa mamy, czy poradzi sobie w nowej roli, przemęczenie, stres, gdy karmienie piersią jest problematyczne. Dlatego, gdy po porodzie rozpoczyna się życie z maluszkiem na pokładzie, tak ważna jest obecność najbliższych i ich wsparcie, także psychiczne.

Jak zadbać o siebie w czasie połogu?

Odpoczynek

Najważniejszą zasadą, w kwestii dbania o siebie,  dla każdej kobiety po porodzie jest pozwolenie sobie na odpoczynek. Typowy noworodek wymaga dużego zaangażowania sił i emocji. W związku z tym często pojawia się zmęczenie i brak sił. Matki nie powinny się ich wstydzić. Zamiast tego warto szukać wsparcia u bliskiej osoby, która pomoże w codziennych obowiązkach i pozwoli na chwilę odpoczynku. Kiedy kobieta czuje, że negatywne emocje ją przerastają i nie potrafi sobie z nimi poradzić, powinna zgłosić się po pomoc. Macierzyństwo ma być źródłem radości, a każdy pożar objawiający się napływem negatywnych myśli i uczuć trzeba gasić w zarodku.

Odżywianie

Kolejnym drogowskazem na drodze nowego Rodzica powinno być zdrowe odżywianie wspomniane wcześniej w artykule. Waga osiągnięta w ciąży nie jest wrogiem, lecz sprzymierzeńcem. Wspomaga proces regeneracji organizmu i laktację. Podstawowym wyznacznikiem pór jedzenia powinno być uczucie głodu. Komponując posiłki warto zadbać o korzystanie z produktów pełnoziarnistych, warzyw, owoców i nabiału. Powinno ograniczyć się spożywanie posiłków bogatych w duże ilości białka i tłuszczów nasyconych, wybierając tym samym chude ryby, orzechy czy fasolę. W czasie karmienia dziecka piersią także należy stosować szczególną dietę.

Żelazo

Rola żelaza w powrocie do formy po porodzie naturalnym i po cięciu cesarskim jest ogromna, ponieważ, w dużym uproszczeniu, umożliwia odnowę organizmu po wielkim wysiłku. Poród to naprawdę ciężki i wyniszczający kobiecy organizm proces, a cięcie cesarskie - poważna operacja. Niezależnie od tego, w jaki sposób kobieta urodziła swoje dziecko, zapewne straciła przy tym dużo krwi. Bez dodatkowej suplementacji żelazem młoda mama często nie ma nawet siły wstać z łóżka, a co dopiero opiekować się swoim maluszkiem… Dlatego dla wielu kobiet pierwsze doby i tygodnie w roli mamy są, mimo ogromnej radości, bardzo trudnym przeżyciem – kobieta jest osłabiona, a to z kolei wpływa na gorsze samopoczucie.

Przy wypisie ze szpitala lekarze zalecają suplementację żelazem dla mamy, jednak przez to, że okres ciąży jest także trudny dla układu pokarmowego kobiety (wzdęcia, refluks, hemoroidy), wiele z nich odstawia żelazo, bądź w ogóle nie decyduje się na taką suplementację, aby uniknąć problemów gastrycznych. Bowiem niestety, większość dostępnych na rynku preparatów z żelazem jest słabo przyswajalna przez organizm, przez co pojawiają się mdłości, zaparcia lub biegunki i bóle brzucha. 
Wyjątkiem od tej reguły jest żelazo sukrosomalne marki SiderAL®. Opatentowana otoczka sukrosomalna chroni błony śluzowe przewodu pokarmowego przed podrażnieniem i powoduje, że żelazo wchłania się w jelicie w całości, nie powodując przy tym przykrych dolegliwości.

Żelazo sukrosomalne SiderAL® Folic to produkt, który wspiera kobiety w połogu, skutecznie uzupełnia niedobory żelaza bez przykrych dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz dostarcza ważnych w tym okresie składników, takich jak: kwas foliowy, witaminy C, D, witaminy z grupy B. Jednym słowem, SiderAL® Folic ułatwia powrót do formy po porodzie.

Proś o pomoc

Tak, po porodzie może pojawić się wiele problemów i nowych sytuacji, z którymi niełatwo poradzić sobie samej. Jeśli stwierdzisz u siebie depresję poporodową porozmawiaj z położną, z lekarzem. Doradzą jak postąpić, aby sobie pomóc. Jeśli martwi cię zdrowie dziecka - tu położna i lekarz są najlepszymi adresatami problemu. Być może karmienie naturalne, nawał pokarmu, zastój pokarmu, stabilizacja laktacji są problemem - zwróć się do doradcy laktacyjnego, który pomoże w karmieniu piersią. Jeśli masz problemy z oddawaniem moczu, pojawiło się nietrzymanie moczu lub żylaki odbytu porozmawiaj z lekarzem ginekologiem.

A na koniec, jeśli czujesz się zmęczona i chcesz się po prostu wyspać poproś członków rodziny, przyjaciółki, aby zastąpili cię na kilka godzin w opiece nad maleństwem. Masz prawo być zmęczona i oczekiwać wsparcia bliskich.

Higiena i relaks

W czasie ciąży kobieta ma dużo czasu na odpoczynek i dbałość o ciało. Po porodzie pojawia się nagle tyle obowiązków, że młoda mama zapomina o sobie. To błąd. Aby stopniowe budowanie więzi z dzieckiem przebiegało prawidłowo mama musi być pogodna, rozluźniona i czuć się piękna.

Po narodzinach dziecka szczególnie ważne jest przestrzeganie zasad higieny intymnej. Właściwa higiena intymna w połogu to: częste podmywanie się, wymienianie podpasek, noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny i wietrzenie rany. Ale równie istotne jest zażywanie relaksujących kąpieli całego ciała z użyciem pachnących kosmetyków, czy ciepły, łagodnie masujący ciało prysznic.

Aktywność fizyczna

Ostatnią kwestią budzącą wiele kontrowersji jest aktywność fizyczna. W początkowych dniach połogu nie wolno stawiać sobie za główny cel utraty masy ciała. Trzeba umieć zachować umiar. Stopniowe zwiększanie aktywności fizycznej nie będącej powodem bólu czy przemęczenia jest najwłaściwszym postępowaniem. Połóg jest czasem, nie tylko dla dziecka, ale także dla kobiety.

Przesłanie dla Młodej Mamy

Droga Młoda Mamo, rozpoczynasz właśnie swoją przepiękną drogę w nowej roli. Nie zapominaj, że od teraz będziesz najważniejszą osobą nie tylko dla siebie samej, ale także dla właśnie narodzonego dziecka. Dbaj o siebie, nie obawiaj się korzystać z pomocy i przeżywaj każdy dzień z radością!

Phamily.pl