Czy częste infekcje u Twojej pociechy to stan fizjologiczny, czy może już powód do niepokoju? Martwisz się, że Twoje dziecko choruje częściej niż inne maluchy? Częste infekcje dróg oddechowych spędzają sen z oczu wielu rodziców dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Na pytanie: co jest "normą", a jaki stan wymaga pogłębionej diagnostyki odpowiada lek. med. Klaudia Gutowska.

Czym są nawracające infekcje?

Mówiąc o nawracających infekcjach wyróżnia się trzy grupy zakażeń, które charakteryzują się odpowiednio:

zbyt dużą częstotliwością,
ciężkim przebiegiem,
zbyt długim czasem trwania.

Zakażenia zbyt częste to stan, gdy w okresie jednego roku dziecko przechodzi dwie lub więcej ciężkich infekcji, trzy lub więcej infekcji ze strony dróg oddechowych lub zaistnieje konieczność stosowania antybiotyku przez dwa miesiące.

Ciężki przebieg oznacza natomiast m.in. zakażenia nie reagujące na doustną antybiotykoterapię czy utrzymujące się mimo leczenia objawy zapalenia, takie jak podwyższona temperatura. Jeśli chodzi o czas trwania, to za zbyt długi czas trwania infekcji uznajemy więcej niż 7-10 dni. Co zatem możemy uznać za normę?

Kiedy nie bać się ciągłych infekcji?

Większość zdrowych dzieci 4 do 8 razy w ciągu roku choruje na wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych. Częstość ta wzrasta w przypadku częstego kontaktu z rówieśnikami, posiadania rodzeństwa w domu i ekspozycji na dym tytoniowy. Wynika to z obecności bardzo dużej liczby, ponad 200 gatunków, wirusów, wśród których przeważają rynowirusy. Objawy infekcji mogą utrzymywać się przez dwa tygodnie. Niemniej jednak fakt przebywania, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, w zamkniętych pomieszczeniach i przez to zwiększona ekspozycja na objawy ze strony rówieśników, takie jak kichanie powoduje, że dziecko może być chore nawet przez sześć miesięcy. Wszyscy wiemy, że w tym okresie po prostu dzieci chorują, a wymienione wcześniej czynniki mają negatywny wpływ na ich zdrowie. O ile takie sytuacje kończą się "katarkiem" i jest to raczej łagodny przebieg to jest to dla rodziców do zaakceptowania, ale w przypadkach gdy występują ciężkie zakażenia, zapalenie płuc, zapalenia zatok, zapalenie gardła i nawracające infekcje w górnych drogach oddechowych - powinniśmy zasięgnąć porady lekarskiej.

Pamiętaj! Dziecko jest uważane za zdrowe jeżeli odpowiada na zastosowane leczenie, prawidłowo się rozwija oraz między infekcjami nie wykazuje objawów choroby.

Infekcja infekcją - ale co z alergią?

1 na 3 dzieci z nawracającymi zakażeniami górnych dróg oddechowych ma współwystępującą chorobę alergiczną. Niejednokrotnie przedłużający się katar czy kaszel jest mylnie diagnozowany jako zapalenie oskrzeli czy płuc. Obecność alergii powoduje, że u dziecka łatwiej rozwija się zapalenie ucha, zatok i nosa. Specyficzną cechą tych zakażeń jest słaba odpowiedź na antybiotykoterapię, a dobra reakcja na leki przeciwalergiczne. Obserwując dziecko, warto zwrócić uwagę na to, jak wygląda skóra - czy nie jest szorstka i łuszcząca się, a na nosie czy pojawia się poprzeczna bruzda. Właściwym postępowaniem jest wizyta u lekarza, który przeprowadzi dokładny wywiad, badanie fizykalne i w razie wskazań skieruje do specjalisty z dziedziny alergologii.

Częste infekcje - kiedy zacząć się niepokoić?

Rodzice są zobowiązani do czujnego monitorowania rozwoju swoich dzieci. Jeśli masz wrażenie drogi rodzicu, że Twoje dziecko ciągle choruje - podziel się swoimi obawami z lekarzem. Możesz dowiedzieć się: jak działa układ immunologiczny dziecka, co możesz zrobić, aby wspierać odporność młodego organizmu, czego unikać, aby nie narażać układu odpornościowego malucha na osłabienie. Ważne jest także, aby wcześnie reagować w przypadku pojawienia się objawów alarmowych, które mogą świadczyć o chorobie przewlekłej bądź wadzie anatomicznej.

Do takich objawów należą m.in:
brak przyrostu masy ciała lub wzrostu,
kaszel trwający powyżej 3-4 tygodni nieustępujący lub nasilający się mimo leczenia objawowego,
kaszel występujący w okresie noworodkowym, zwłaszcza pojawiający się w czasie karmienia lub powiązany z epizodem krztuszenia,
nagły początek kaszlu, który może być oznaką aspiracji ciała obcego,
zły stan ogólny dziecka.

Diagnostyka w przypadku powyższych objawów powinna wykluczyć takie choroby, jak: mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęsek i choroba refluksowa przełyku. Nigdy nie lekceważ takich objawów! Masz obawy czy układ immunologiczny dziecka działa prawidłowo - skonsultuj to z lekarzem.

A może niedobór odporności?

Jeśli dziecko ciągle choruje, ważnym aspektem w kontekście omawiania problemu nawracających infekcji jest wydzielenie dwóch grup: dzieci zdrowych i tych z niedoborami odporności. Niedobory odporności dzieli się na pierwotne i wtórne. Pierwszy rodzaj występuje u 1 na 1000 dzieci w skali globalnej, drugi zaś zdecydowanie częściej.

Pierwotne niedobory odporności

Pierwotne niedobory odporności (PNO) to choroby związane z wrodzonymi nieprawidłowościami funkcjonowania układu immunologicznego. Przyczyną PNO są wrodzone zaburzenia genetyczne, które mogą być dziedziczone lub pojawiają się po raz pierwszy u danego pacjenta. Pierwotny niedobór odporności może manifestować się przez szereg objawów, a stwierdzenie ich u dziecka powinno skłaniać rodziców do poszerzenia diagnostyki i w tym celu udania się na wizytę do specjalisty z dziedziny immunologii i należy wykonać ważne badania.

Objawy PNO, które powinny skłonić do wizyty u lekarza immunologa to:

niedobór odporności lub niewyjaśniona wczesna śmierć (np. przed 30 rokiem życia) w wywiadzie rodzinnym;
zahamowanie przyrostu masy ciała lub wzrostu;
konieczność podawania dożylnych antybiotyków i/lub hospitalizacji w celu wyleczenia infekcji;
sześć lub więcej infekcji ucha lub dróg oddechowych w ciągu jednego roku;
dwie lub więcej poważne infekcje zatok lub zapalenia płuc w ciągu jednego roku;
dwa lub więcej epizodów sepsy lub zapalenia opon mózgowych w ciągu całego życia;
dwa lub więcej miesięcy stosowania antybiotyków z niewielkim skutkiem;
nawracające lub oporne na leczenie kandydozy jamy ustnej lub skóry;
nawracające głębokie ropnie skóry lub narządów;
zakażenie wywołane przez nietypowy drobnoustrój i/lub w nietypowej lokalizacji;
powikłania po szczepionkach zawierających żywe drobnoustroje (np. szczepionki przeciwko rotawirusom, ospie wietrznej i Bacillus Calmette-Guérin [BCG]);
przewlekła biegunka;
nie gojące się rany;
rozległe zmiany skórne;
utrzymująca się limfopenia (liczba <1500 komórek/mikrolitr u pacjentów powyżej 5 roku życia i <2500 komórek/mikrolitr u młodszych dzieci);
niewyjaśniona autoimmunizacja lub gorączki;
gruczolaki;
limfohistiocytoza hemofagocytarna (HLH);
chłoniak w dzieciństwie;
cechy typowe dla syndromicznych pierwotnych niedoborów odporności (np. hipoplazja chrzęstno-włosowa, zespół Chediaka-Higashiego, ataksja-telangiektazja).

U podłoża PNO leżą potwierdzone lub prawdopodobne nieprawidłowości genetyczne. Należy więc odróżnić PNO od wtórnych niedoborów odporności, których przyczyną są różne czynniki patologiczne.

Wtórne niedobory odporności

Ten typ niedoborów odporności występuje zdecydowanie częściej. Może być konsekwencją chorób przewlekłych, leków (np. immunosupresyjnych), urazów, a także przebytych operacji. Dzieci z tą chorobą mają większą skłonność do infekcji. Wtórnym niedoborem odporności jest patologia nabyta podczas życia pod wpływem zewnętrznych czynników środowiskowych i niezdrowego stylu życia. Nie jest defektem spowodowanym przez zmiany genetyczne i można ją skutecznie leczyć.

Czy da się ochronić dziecko przed nawracającymi infekcjami?

Układ immunologiczny dziecka rozwija się i dojrzewa nawet do 12-go roku życia. W tym okresie dziecko choruje częściej niż dorosły. Młody organizm spotykający na drodze rozwoju nowe wirusy ma szansę wyszkolić układ odpornościowy tak, aby lepiej bronił się przed zakażeniami w dorosłym życiu. W celu zapewnienia wsparcia prawidłowego rozwoju dziecka często wystarczy zadbać u niego o zbilansowaną dietę, odpowiednią ilość snu, ruch na świeżym powietrzu, szczepienia obowiązkowe i ochronne oraz ochronę przed dymem tytoniowym.

Dieta a odporność

Gdy dziecko ciągle choruje zacznijmy wzmacnianie organizmu od analizy co dajemy swojemu dziecku do jedzenia. Jego odporność warunkuje bowiem zbilansowana dieta. Odpowiedni dobór produktów, zdrowe jedzenie pełne witamin i składników odżywczych, nieprzetworzona żywność - zacznijmy od tego. Organizm dziecka potrzebuje białka, zdrowych tłuszczów, cukrów złożonych, witamin i minerałów. Podawajmy także maluchom kiszonki pełne dobrych bakterii, które są niezbędne w przewodzie pokarmowym, ponieważ uszczelniają jelita stwarzając niekorzystne warunki dla rozwoju patogenów. Wybieraj odpowiednie produkty, kształtuj u dziecka zdrowe nawyki żywieniowe i wzmacniaj jego układ odpornościowy.

Sen na zdrowie

Przyczyną nawracających infekcji może być niedostateczna ilość snu dziecka. Brak snu oddziałuje negatywnie na cały organizm, w tym także na fakt, że komórki układu odpornościowego słabiej chronią go przed infekcjami. Sen sprzyja wypoczynkowi całego organizmu i zapewnia odnowę, regenerację i optymalną aktywność układu odpornościowego. Dotyczy to oczywiście najmłodszych dzieci, np. noworodek potrzebuje 16-19 godzin snu, ale i dzieci uczęszczające do przedszkola i szkoły powinny przesypiać ok. 9-10 godzin. Jeśli dziecko często choruje zadbaj o odpowiednią ilość i jakość jego snu.

Spacer w deszczu?

Jeśli dziecko często choruje to zastanów się - czy wystarczająco często wychodzi na spacer? Wiesz, że zdrowy organizm to dotleniony organizm? Nie bój się spacerów z dzieckiem nawet w chłodne i deszczowe dni. Jego organizm potrzebuje ruchu i świeżego powietrza, aby wytworzyć przeciwciała. Po wysiłku rośnie produkcja białych krwinek, które chronią organizm przed wywołującymi choroby drobnoustrojami.

Odpowiedni ubiór i regularność spacerowania w każdą pogodę zapewnią Twojemu dziecku lepszą odporność.

Dym tytoniowy - wróg odporności

Częste infekcje u dzieci mogą być skutkiem biernego palenia tytoniu. Maluchy, które mają częsty kontakt z dymem tytoniowym, charakteryzują się obniżoną odpornością. Są bardziej narażone na przeziębienia i mają wyższe ryzyko zapadnięcia na zapalenie płuc. Wdychanie dymu tytoniowego osłabia bowiem odruch kaszlu, który stanowi naturalny mechanizm ochronny. Zatem jeśli dorośli palą tytoń przy dziecku to narażają jego układ immunologiczny na upośledzenie funkcji obronnych.

Zagrożenia dla zdrowia dziecka, które często przebywa w zadymionych pomieszczeniach to także: wzrost ryzyka zachorowalności na choroby układu krążenia, choroby nowotworowe i choroby układu oddechowego, w tym astmę oskrzelową i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Gdy Twoje dziecko często choruje - zadbaj, aby nie było narażone na bierne palenie.

Odporność z apteki

Aby wzmocnić odporność dziecka można rozważyć podawanie produktów z apteki na bazie naturalnych składników. Ważne, aby taki produkt nie zawierał w składzie konserwantów i alkoholu, unikajmy syropów z dodatkiem cukru i barwników.

Phamily.pl